Ustalığı ve tecrübesiyle spor basınının duayeni Sakarya’da. Sakarya Makina İmalatçıları Birliği (SAMİB) tarafından düzenlenen SAMİB Talks programının ikinci bölümü, Türkiye’nin en etkili spor yorumcularından Şansal Büyüka’yı ağırladı.
“Tecrübenin Gücü: Hayat, Spor ve Futbol Ekonomisi Üzerine” başlıklı söyleşi, hem iş dünyasının temsilcilerine hem de spor tutkunlarına geniş bir perspektif sundu. Programın moderatörlüğünü SAMİB Yönetim Kurulu Üyesi Sabri Tecelli üstlendi.
“SAMİB Talks, Sakarya’ya değer katmak için başlatılmış bir vizyon programıdır”
Açılış konuşmasında Sabri Tecelli, SAMİB Talks’un ortaya çıkış amacını şu sözlerle aktardı; “Yaklaşık 15 yıl önce bir avuç Sakaryalı sanayici tarafından kurulan SAMİB, bugün şehrin ve sanayinin geleceğine ışık tutan bir yapıya dönüştü. SAMİB Talks ile kendi alanında simge hâline gelmiş isimleri ağırlıyor, hem sektör hem de ekonomi odağında yeni ufuklar açmayı hedefliyoruz. İlk bölümde Türkiye ekonomisini masaya yatırmıştık; bu bölümde ise futbola, ekonomiye ve hayata dair çok değerli bir isimle birlikteyiz.” Tecelli, Şansal Büyüka’nın hem medya dünyasındaki hem de futbol kültüründeki 50 yıla yaklaşan birikimine vurgu yaparak programa davet etmekten duydukları memnuniyeti dile getirdi.
Şansal BÜYÜKA; “Yarım asırlık meslek hayatımın kökleri Sakarya’da”
Söyleşiye çocukluğundan başlayan Şansal Büyüka, Sakarya ile güçlü bağını şu sözlerle ifade etti; “Sivas’ta doğdum ama babam Düzceli, annem Sakaryalı. Çocukluğum, gençliğim, hatıralarım Sakarya’da geçti. Köyde geçirdiğim o yılların her birini hâlâ büyük bir özlemle hatırlarım. Bugün de vaktimin yarısı Sakarya’da geçiyor. Burada nefes almak bana iyi geliyor.” Büyüka, Milliyet’te başlayan gazetecilik kariyerinden özel televizyonların kuruluşuna, yıllar süren yöneticilik ve programcılık dönemine kadar meslek yolculuğunu samimi bir dille anlattı.
“Toplum gerginleşti; futbol da bundan payını aldı”
Gündemin önemli başlıklarından biri, Türk futbolundaki gerilim ortamıydı. Büyüka, sosyal yapının değişimiyle birlikte futbol kültürünün de sertleştiğini belirterek şu değerlendirmelerde bulundu; “Bugünün dünyası daha stresli, daha hızlı ve daha sert. İnsanlar öfkelerini bir yerden çıkarmaya çalışıyor. Bu toplumsal gerginlik futbola da yansıyor. Bizde futbol, kazanma üzerine kurulu. İngiltere’de insanlar ailece maça gider; bizde ise kaybetmek hayatın dengelerini değiştiriyor. Kültürel bir eksiklik de bu tabloyu besliyor.”
“Eskiden futbol oynanırdı, bugün oynatılmıyor”
Büyüka, 1986–2006 döneminin dünya futbolunda neden “altın çağ” olarak görüldüğünü ve günümüzde neden aynı kalitenin yakalanamadığını çarpıcı örneklerle anlattı; “Eskiden futbol daha yavaş ama daha zevkliydi. Teknik kapasite yüksekti, yıldız oyuncular yetişiyordu. Bugün futbol tamamen fizik gücüne ve atletizme döndü. Takımlar ‘oynatmamaya’ odaklanıyor. Yeni dünya yıldızlarının çıkmamasının nedeni de bu.”
“Ekonominin futbola girişi masumiyeti aldı götürdü”
Futbol ekonomisinin büyümesiyle oluşan dengesizliklere dikkat çeken Büyüka, özellikle genç oyuncuların astronomik ücretler nedeniyle motivasyon kaybı yaşadığını söyledi; “Futbol artık bir yatırım aracına dönüştü. Çok genç oyuncular bile 100–150 milyon euroları görüyor. Bu kadar para, altyapısı sağlam olmayan futbolcuyu rehavete sürüklüyor. Ekonomi büyüdükçe futbolun tadı da masumiyeti de kayboldu.” Büyüka, Avrupa’daki birçok kulübün mali krizlerle boğuştuğunu ve futbol ekonomisinde bir denge dönemine ihtiyaç olduğunu da belirtti.
Guardiola tartışmasına net yorum; “Sonuç alıyor ama yaratıcılığı öldürdü”
Dünya futbolunda Pep Guardiola ve Johan Cruyff etkisine dair yöneltilen soruya Büyüka’nın yorumu ise dikkat çekiciydi; “Takım oyunu elbette kıymetlidir ancak Guardiola’nın sistemi tamamen mekanik. Yaratıcılık yok, yıldız çıkarmıyor. Seyir zevkini azaltan etkenlerden biri de bu.”
“Pilot bölgeler oluşturulmalı, Sakarya futbol üretim merkezi olabilir”
Söyleşinin ilerleyen bölümünde Şansal Büyüka, Türkiye’de futbolcu yetiştirme sisteminin yıllardır çözülemeyen yapısal sorunlarına dikkat çekerek önemli önerilerde bulundu. Futbol okullarına gelen her yöneticiye bu konuyu anlattığını ancak somut bir adım atılamadığını belirten Büyüka, Türkiye’nin belirli bölgelerde pilot merkezler oluşturması gerektiğini vurguladı. “Her yerde futbolcu yetişmez. Beş–altı pilot bölge seçilmeli. Marmara, Trabzon merkezli Karadeniz hattı, İzmir ve mutlaka Eskişehir. Bu bölgelerin iklimi de kültürü de futbolcu yetiştiriyor. Sakarya ise başlı başına bir potansiyel. Karasu, Hendek, Akyazı, Kaynarca, Geyve, Sapanca… Bu bölgenin hem yerli hem göçmen kökenli müthiş bir genç nüfusu var. Buna rağmen altyapıdan takıma üç futbolcu bile çıkaramıyoruz.” Büyüka, asıl sorunun kulüp sayısının fazlalığı değil, kontrolsüz ve verimsiz yapılar olduğunu belirtti; “Ben ‘futbolcu sayısını azaltalım’ demiyorum. Ama kulüp sayısı artınca kalite düşüyor. Profesyonel kulüpler çoğalınca para da, ilgi de, nitelik de bölünüyor. 1. amatörlere önem verelim, profesyonel kulüp sayısını azaltalım. Daha güçlü bir yapı kurulur.”
“Avrupa Şampiyonası yapabilecek kapasitemiz var ama kulis yapamıyoruz”
Türkiye’nin geçmişte büyük organizasyonları kaybetmesinin önemli bir nedeninin uluslararası lobi eksikliği olduğunu belirten Büyüka, özellikle 2016 Avrupa Şampiyonası’nın yalnızca bir oyla kaçırıldığını hatırlattı. “Türkiye bugün statlarıyla, ulaşımıyla, konaklamasıyla bu yükü kaldırır. İlçelerde bile havaalanımız var. Ama Avrupa’da kulis çok önemlidir. Bizim bu tarafımız eksik.”
“Kulüpler arası rekabet maaşları şişirdi; çözüm limitleri sıkı uygulamak”
Soru–cevap bölümünde futbol ekonomisine ilişkin değerlendirmeler yapan Büyüka, Türkiye’de astronomik maaşların sürdürülebilir olmadığını belirtti. “Bugün yıllık 10–20 milyon euro maaş alan futbolcular var. Transfer rekabeti bunu şişirdi. Bazı kulüpler taşınmazlarını satarak ayakta kalıyor. Limitlerin gevşetilmesi büyük hata. Eğer TFF maaş ve transfer limitlerini ciddi şekilde uygularsa bu çılgınlık durur.” Altyapı zorunluluğuna vurgu yapan Büyüka; “En az üç altyapı oyuncusu A takıma alınmalı, hatta biri her maçta ilk 11’de başlamalı. Aksi takdirde bu borç yükünün altından kalkamayız” dedi.
Sakaryaspor değerlendirmesi; “Bu kadar kötü yönetim kabul edilemez”
Programın en dikkat çeken bölümlerinden biri, Büyüka’nın Sakaryaspor hakkındaki açık ve sert değerlendirmeleri oldu. Kendini “iflah olmaz bir Sakaryasporlu” olarak tanımlayan Büyüka, yıllardır yapılan yanlışlara şu sözlerle tepki gösterdi; “Her yıl 15 futbolcu alınıp 15 futbolcu gönderilir mi? Üstelik aldıkların futbolcu bile değil çoğu zaman. Bu işte kötü yönetimden öte bir sorun var. Sakarya iş dünyası da artık sorguluyor: Bu paralar nereye gidiyor?” UEFA ve FIFA’dan gelecek yaptırımların kapıda olduğuna dikkat çeken Büyüka; “Ödenmeyen borçlar yüzünden yasak gelmesi an meselesi. Bu şehir bunu hak etmiyor.” dedi. Altyapıdan çıkan başarılı oyuncuların değerlendirilememesine örnek veren Büyüka, Kayserispor’da oynayan Arif transferini anlatarak dikkat çekici bir detay paylaştı; “Kayserispor’un hocası beni aradı ‘Sakarya altyapısından Arif’i aldık, iki yıl sonra büyük yerlere gelir’ dedi. Dönemin başkanı oyuncunun adını bile bilmiyordu. Çocuk bugün Süper Lig’de oynuyor.”
“Sakaryaspor’un kalıcı, güçlü bir sponsor yapısına ihtiyacı var”
Büyüka, çözümün sürdürülebilir bir yönetim modeli olduğunu belirterek Sakarya’ya şu öneride bulundu; “Sakarya büyük bir şehir. Sanayisi, futbol kültürü, potansiyeli var. Kalıcı bir ana sponsor olmalı. Profesyonel bir yönetim kurulmalı. Her yıl 15 transfer yapılmaz. Her sene iki–üç kaliteli ismin üzerine koyarak ilerlersiniz. Yoksa bu düzenle ligde kalmanız bile tesadüf olur.” Konuşmasını şu sözlerle tamamladı; “Ben Sakaryaspor’un düşmesini asla istemem ama bu gidiş doğru değil. Radikal tedbirler şart. Bu şehir bunu başaracak güçte.”
SAMİB Talks büyük ilgi gördü
Söyleşi boyunca hem futbolun değişen dinamikleri hem de hayat, toplum, medya ve spor kültürü üzerine kapsamlı bir sohbet gerçekleşti. İş insanları, sanayiciler ve spor severlerin yoğun katılım gösterdiği program, katılımcılardan tam not aldı. SAMİB, program serisinin devam edeceğini belirterek katılımcılara teşekkür etti.
